Uluslararası ticarette en sık kullanılan ödeme şekillerinden birisidir. Bu ödeme yöntemi ancak bankalar aracılığıyla sağlanabilir. İthalatçının talebine göre oluşturulan ve bir banka tarafından ihracatçıya belli koşullar altında ödeneceği konusunda verilen garantiye akreditif denir. Bir diğer adı küşat metnidir. Yani ithalatçının verdiği talimat doğrultusunda, ithalatçının çalıştığı bankanın belirli bir tutar ve belirli bir vade için istenilen şartların yerine getirilmesi ve ihracatçı tarafından, ihraç edilen malların ihracına ilişkin belgelerin ibrazı karşılığında ihracatçının bankasına ödeme yapılacağını taahhüt etmesidir. Bir nevi bankalarla yapılan bir sözleşme çeşididir.
İngilizce karşılığı “Letter of Credit” şeklindedir ve L/C olarak da görünür. Akreditiflerle yapılan ticaretin, bulunan riski azaltma konusunda ciddi bir önemi bulunur. Akreditifler, International Chamber of Commerce ( Uluslararası Ticaret Odası) tarafından belirlenen kurallara göre yapılabilir. Yürürlülükte olan bu kurallara ise UCP 600 adı verilir.
Akreditifin oluşması için dört taraf bulunmalıdır. Bunlar;
- Amir; Akreditifin açılmasını talep eden taraftır. Alım-satım işlemlerinde alıcı taraf yani ithalatçıdır. Bankasına akreditif için uygun şartlarını beyan ederek talimat verir.
- Lehtar; Adına akreditif açılan taraftır. Malı satan konumunda yani ihracatçıdır. Amir tarafından belirlenen yükümlülüklerini yerine getirir, gerekli belgeleri ibraz ettiği durumda ödemesini alabilir.
- Amir Bankası; İthalatçının, ihracatçı adına akreditif açma talebinde bulunduğu bankadır. İthalatçının bankası olarak bilinir. İhracatçı gerekli belgeleri getirdiğinde, ödeme yapmakla yükümlüdür.
- İhbar Bankası(Lehtar Banka); İthalatçının banka, ihracatçı adına akreditif açıldığını lehtar bankası aracılığıyla iletir. Bu nedenle ihbar bankası da denilir. Akreditifin ihbarı, belgelerin incelenmesi ve akreditif için teyit vermekle görevlidir. Ödeme yükümlülüğü yoktur.
*** Akreditifin ihbarı, belgelerin incelenmesi ve teyidi tek banka tarafından yapılabileceği gibi farklı bankalar tarafından da yapılır. Akreditifi teyit eden bankaya teyit bankası, belgeleri inceleyen bankaya iştira bankası da denir.
Akreditifte Rezerv
İhracatçının hazırladığı belgelerdeki bilgiler ile küşat metninde yer alan bilgiler uyuşmazsa ithalatçının bankası veya ithalatçı para transferini önleyebilir. Bu uygunsuzluklar rezerv olarak adlandırılır. Dünya’da yapılan küşat metinlerinin %50’ye yakın kısmında yanlışlıklar olduğu görülmüştür. Rezerv konusu olacak uygunsuzluklar aşağıdaki gibidir;
- Uyumsuz bilgiler
- Belge eksikliği
- Geç ibraz
- Taşıyıcının belirtilmemesi ve imza eksikliği
- Yanlış bilgi
- Vadenin dolması
- Yanlış mal tanımı
- Yanlış ciro veya eksik ciro
- Geç yükleme
Akreditif Açtırma Teklif Formu
İthalatçı, bankanın kendisine verdiği bu forma gerekli bilgileri yazarak akreditif açtırma talebinde bulunur. Bu forma yazılacak bilgiler ise şunlardır;
- Akreditifin türü
- Yükleme ve boşaltma masrafları
- Taşıma aracı
- Incoterms
- Kısmi sevkiyatlara izin verilip verilmeyeceği
- Aktarmaya izin verilip verilmeyeceği
- Amir bilgileri
- Lehtar bilgileri
- Amir banka bilgileri
- Lehtar banka bilgileri
- Özel şartlar
- İstenen belgeler
- Tabi olunan kurallar
- Sigortayı kimin yaptıracağı
- Masrafların nasıl paylaşılacağı
Akreditif İşleyiş Şekli
- İhracatçı ve ithalatçı arasında bir satış sözleşmesi yapılarak, ödeme şekli, teslim şekli ve diğer şartlar belirlenir.
- İthalatçı kendi bankasına, ihracatçı adına akreditif açma teklifini ve faturasını beyan eder.
- Amir banka, lehtar bankasına ihracatçı adına açılan akreditif metnini (küşat metni) iletir.
- Lehtar bankası, ithalatçı tarafından, amir banka aracılığıyla kendisine akreditif metninin geldiğini ihracatçıya ihbar eder.
- İhracatçı yapılan ihbar sonrasında, sözleşmede bulunan malları ithalatçıya göndermek amacıyla gümrüğü gönderir.
- İhracatçı malları istenilen şekil ve şartlara uygun olarak gönderdiğini, istenilen belgelerle birlikte lehtar bankasına bildirir.
- Lehtar bankası ihracatçı tarafından aldığı belgeleri amir bankasına, ödeme yapılması için iletir.
- Bu aşama ödeme aşamasıdır. İthalatçı önce amir bankasına satış sözleşmesinde bulunan miktarı ve komisyonunu öder. Amir bankası aldığı ödemeyi lehtar bankasına gönderir.Lehtar bankasıda son olarak malların karşılığı olan bedeli ihracatçının hesabına yatırır yada kendisine gönderir.
- Ödeme işlemi yapıldıktan sonra amir bankası aldığı belgeleri, ithalatçının malı gümrükten çekmesi için ithalatçıya gönderir.
- İthalatçı aldığı belgeler ile malını gümrükten çeker.