Ekonomik büyümenin ülkenin dış ticaret hadlerini bozması nedeniyle zarara uğratılmasını ilk gözlemleyen iktisatçı Edgeworth’tur. Hindistanlı iktisatçı Jagdish Bhagwati ise 1958’de bazı durumlarda büyümenin net bir biçimde refah düşüşüne yol açabileceğini ortaya koymuştur. Bu şekilde yoksullaştıran büyüme tezini ortaya atmıştır. Bir diğer deyişle bhagwati tezi olarak da bilinmektedir. Bhagwati yoksullaştıran büyümenin kuramsal temellerini geliştirmiştir. Edgeworth tarafından ortaya atılan, dış ticaretteki artışın dış ticaret hadleri üzerindeki olumsuz etkisini daha ayrıntılı olarak ortaya koymuştur. Ekonomik anlamda büyümenin birbirine ters düşen iki etkisi bulunmaktadır.
Ekonomik büyümenin sonrasında, eğer ticareti arttırıcı şekilde büyüme meydana gelmişse ticaret hacmi artarken dış ticaret haddi ülke aleyhine değişmektedir. Diğer taraftan, eğer ticarete karşıt şekilde büyüme meydana gelmişse, ticaret hacmi daralırken dış ticaret haddi ülke lehine değişir. Dış ticaret haddi, ihracat fiyatları ile ithalat fiyatları arasındaki orandır. Dış ticaret haddi, bir ülkenin diğer ülkelere sattığı veya bu ülkelerden aldığı malların fiyatlarındaki değişmeler dolayısıyla dış ticaretten kazançlı ya da zararlı çıktığını gösterir.
Ticareti arttırıcı büyüme meydana geldiğinde, ticaret hadlerinde meydana gelen refah kaybının, büyüme nedeniyle oluşan refah artışından büyük olduğu durumlarda büyüme yoksullaşmaya neden olur. Bu duruma yoksullaştıran büyüme veya bhagwati tezi adı verilir.
Kaynak
ULUSLARARASI İKTİSAT TEORİSİ VE POLİTİKASI – PROF. DR. MİTHAT ZEKİ DİNÇER
Mahfi Eğilmez / Kendime Yazılar – Yoksullaştıran Büyüme