Demuraj günlük hayatta sık karşılaşmadığımız fakat ithalat ve ihracat işlemlerinde sık sık kullanılan terimlerden birisidir. Sıkça kullanıp detaylarını bilmeyenlerde mevcuttur. Şimdi bu konunun detaylarını birlikte inceleyelim.
Küreselleşen dünya ile serbest ekonominin yayılımı ve ülkeler arası iletişimin artmasının ticarete de yansıdığını görmek mümkün. Dünyanın gittikçe küçülerek ülkelerin birbirine olan bağlarının yakınlaşması ile değişen üretim ve tüketim olanakları en çok etkilediği alanlardan biri tartışmasız ticarettir. Türkiye jeopolitik konumu nedeniyle dünya ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Ülkemizde geçen ipek demir yolu hattı, sınır kapılarımızın önemi ve kıyılarda limanlarımız, yoğun şekilde mal sevkiyatlarının yapıldığı yerlerdir. Böylece jeopolitik konumun ne kadar önemli olduğunu görebiliyoruz.
En ekonomik ticaret yollarından birisi olan deniz yolu taşımacılığının yarısından fazlası konteyner aracılığı ile yapılmaktadır. Bu kadar yoğun olan işlemin aksamadan ve verimli yapılabilmesi için önemli düzenlemeler şarttır. Nakliye firmaları için hangi konteynerin hangi limanda ne kadar süre kalacağının bilinmesi önemlidir. Belirtilen süreler içinde yükleme ve boşaltma işlemlerinin gerçekleşmesi gerekmektedir. Eğer belirtilen sürenin dışına çıkılırsa bazı maddi yaptırımlar uygulanır, bunlardan birine demuraj denmektedir.
Öncelikle serbest sürenin ne olduğuna bakalım, böylelikle demuraj terimini anlamak daha kolay olacaktır. Konteyner gemiden indirildikten sonra bir ücret talep edilmeksizin belli süre limanda bekleyebilir. Bu süreye serbest süre denir. İngilizce karşılığı free time olarak geçer. Bu süre 5-7 gün arasında değişmektedir. Eğer serbest süre içinde konteyner boş olarak nakliyeciye teslim edilemezse bu aşamada oluşan masraf demurajdır. Nakliyeci tarafından firmaya kesilen cezadır diyebiliriz. Bu masraflar konteyner büyüklüğüne, limana, ülke ve firmalara göre değişmektedir.
Demuraj Masrafı Nasıl Oluşur?
Özetle deniz taşımacılığında malları getirten firma veya şahsın gemi sahibiyle anlaştığı süre içerisinde yükleme boşaltma işlemlerini bitirememesi durumunda söz konusu firma veya şahıs tarafından geminin ekstradan harcadığı süre kadar yapılan ödemedir. Demuraj sadece deniz yolu taşımacılığında değil kara, hava, demir yolu taşımacılığında da kullanılan bir terimdir fakat en yoğun kullanıldığı yer deniz yolu taşımacılığıdır. Demuraj aşağıdaki durumlar söz konusu olduğunda gerçekleşmektedir;
- İhracat evraklarının belirtilen süre içinde ithalatçıya ulaştırılamaması,
- İhracat evraklarının kurye tarafından kaybedilmesi,
- Konteyner gemilerinin evraklardan önce limana gelmesi,
- Evrakların bankalardan zamanından gelmemesi gibi nedenlere bağlıdır.