Gelişmiş Ülke Nedir? Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülke Ayrımı Nasıl Yapılır?

Gelişmiş ülke ne demektir? Gelişmekte olan veya az gelişmiş ülke ne anlama gelmektedir? Bu sınıflama neye göre oluşmuştur? Gelişmiş ülkeler ve gelişmekte olan ülkeler arasında hangi farklar vardır? Gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerin ekonomik özellikleri nelerdir? Türkiye hangi sınıflamada yer almaktadır? GSMG nedir? Gelişmiş, gelişmemiş, az gelişmiş ülkelere örnekler hangileridir? Tüm soruların cevaplarını birlikte inceleyelim…

GSMG (GSMH) Nedir?

Ülkelerin gelişmişlik kriterleri gayri safi milli gelir ve insani gelişme endeksine bağlıdır. Gayri safi milli gelir/hasıla ülkenin üretimden kazandığı toplam varlığına denir. Bu gelirin az veya çok olması kaynakların verimli kullanılıp kullanılmamasına bağlıdır. GSMH tek başına bir ülkenin gelişmişlik düzeyini belirlemede yeterli bir araç olamaz.

İnsani Gelişme Endeksi

Gelişmişlik endekslerinin ölçütleri sadece GSMH’ye bakılmaz bunun yanında sağlıktaki gelişmeler ve bilgi de ölçüt olarak kabul edilmektedir. Hazırlanan bu endeksin amacı dünya üzerinde eğitim, sağlık, özgürlükler, beslenme sorunları ve güvenlik gibi konularda küresel olarak birliği sağlamaktır. Küreselleşme ile gelen yenilikler dünyanın her yerine aynı hızda ulaşamıyor. Günümüzde hala temiz içme suyu, cinsiyet eşitsizliği, açlık, yoksulluk, şiddet gibi sorunların olduğu bölgeler vardır.

Gelişmiş Ülke

Sıklıkla duyduğumuz gelişmiş, gelişmekte olan, az gelişmiş veya gelişmemiş ülke sınıflandırmalarını sizler için derledik, hangi kriterlerin kullanılacağı ve hangi ülkelerin gelişmiş olarak tanımlanması gerektiği büyük bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Gelişmiş ülke kavramı; birçok alanda yüksek düzeyde gelişme göstermiş ülkeler için kullanılmaktadır. Gelişmiş ülkelerin özelliklerine bakacak olursak kişi başına düşen milli gelir payı yüksektir. Dünya bankası, kişi başına 12.536 $ veya daha yüksek Gayri Safi Milli Geliri (GSMG) olan herhangi bir ülkenin yüksek gelirli olduğunu ve bu nedenle gelişmiş olduğunu kabul etmektedir. Ülkelerin geri kalanı henüz bu eşiğe ulaşmadıkları için gelişmekte olan ülke olarak kabul ediliyorlar ve üç alt gruba ayrılıyorlar. Düşük gelirli (1.035 $’ın altında), alt orta gelirli (1.036 $ – 4.045 $) ve üst orta gelirli ülkeler (4.046 – 12.535 $).

Gelişmiş ülkelerde nüfusun büyük bir kısmı sanayi ve hizmet sektöründe çalışır. Gelişmiş ülkeler, sanayi sonrası ekonomilere sahiptir; bu da hizmet sektörünün sanayi sektöründen daha fazla kazanç sağladığı anlamına gelmektedir. Gelişmiş ülkelerin diğer özelliklerini inceleyecek olursak; bilim ve teknolojideki yenilikler yakından takip edilir ve bu alanda yenilikler yapılır. Tarımsal faaliyetler modern yöntemlerle yapılır. Kentleşme oranı yüksektir. Çekirdek aile modeli yaygındır. Nitelikli iş gücü fazladır ve beyin göçü alır.

2019 raporu sıralamasında Türkiye insani gelişme endeksi dünya sıralamasında 59. Sırada yer almıştır. Ülkemiz gelişmiş ülke kategorisinde yer almaktadır. IMF’ nin güçlü ekonomiler arasında listelediği ülkeler arasında Türkiye bulunmamaktadır. Gelişmiş ülkelerin COVID-19 ve doğal afetlere kadar değişen şoklarla başa çıkmaktaki son başarısızlıklarını göz önünde bulundurursak bu sınıflandırmaların tekrar incelenmesi gerektiği tartışma konusudur.

GELİŞMİŞ ÜLKE DÜNYA SIRALAMASI – İLK 10

NORVEÇ
İSVİÇRE
İRLANDA
ALMANYA
HONG KONG
AVUSTRALYA
İZLANDA
İSVEÇ
SİNGAPUR
HOLLANDA

Gelişmekte Olan Ülke

Gelişmiş ülkelere göre bir adım geride kalan ülkelerdir. Gelişmiş ülkelerden daha düşük yaşam standardına sahiptirler. Sanayi alt yapısı gelişmemiştir ve sanayilerini geliştirmek için yardıma ihtiyaçları vardır. Gelişen sanayi nedeniyle köyden kente göç artmıştır. Gelişmekte olan ülkeler eğitim, ticaret ve ulaşım alanlarında kalkınmanın başlangıcındadır. İthalat ve ihracat bakımından kendilerini geliştirmeye başlamışlardır Eğitim sisteminde yenilikler yapılmaktadır, sağlık sisteminde düzenlemeler mevcuttur. Bu ülkelerde doğum oranında azalma ve ortalama yaşam süresinde artış olmaktadır. Hızlı bir kentleşme ve ulaşım alanında gelişmelerde yoğun bir şekilde olmaktadır. Dünyanın çoğu ülkesi bu kategoriye girmektedir.

İlk 10 gelişmekte olan ülke listesi bu şekildedir;

Afganistan
Arnavutluk
Cezayir
Angora
Ermenistan
Azerbaycan
Bahamalar
Bahreyn
Bangladeş
Barbados

Az Gelişmiş Ülke

Birleşmiş Milletler tarafından dünyadaki diğer tüm ülkeler arasında ekonomik ve sosyoekonomik açıdan en az gelişmiş ülkeler için kullanılan bir tanımdır. Bu ülkeler yoksulluk, açlık, susuzluk gibi sorunlarla boğuşmaktadırlar. İnsani gelişme endeksleri çok düşüktür. Eğitim olanakları yetersizdir dolayısıyla okuma-yazma oranı çok düşüktür.

Sağlık hizmetleri yok denecek kadardır. Ekonomileri zayıftır, sermayeleri yetersizdir, enerji kaynakları kullanılamamaktadır. Az gelişmiş ülkeler aynı zamanda ağır nüfus baskısına uğramaktadır. Bu ülkelerdeki nüfusun doğal büyüme hızı, yüksek doğum oranı ve ölüm oranlarının düşmesi nedeniyle çok yüksektir. Bu aşırı nüfus baskısı, düşük yaşam standardı sorunu yaratmaktadır. Bu ülkelerdeki nüfus, yılda yüzde 2-3 oranında artmakta olup, tarımsal arazilerin kıtlığı, küçük işletme tutumu, işsizlik sorunu, gıda krizi, yoksulluk gibi çeşitli sorunlar doğurmuştur.

İlk 10 az gelişmiş ülke listesi bu şekildedir;