Para, insanlığın büyük sorunu. Kimilerine göre büyük nimet. Peki ya gerçekten sorun mu? Ya da gerçekten büyük nimet mi? Hepsinden önce nedir tarihi ona bakalım.
Lidyalılar parayı icat etmeden öncede insanlar ticaret yapıyorlardı ve genelde takas yöntemini kullanırlardı. Elinde fazla olan malları, ihtiyaç olan mal ile takas yapma isteği, takas yapmak istenilen kişinin teklif edilen mala ihtiyacı olmadığı durumlarda işler çıkmaza giriyordu. Kimi zamanda takasta kullanılacak mallar birbirlerine tam olarak denk olamıyordu. Kim bir koyun ile tavuğu takas etmek ister ki? Bu takas sistemi artık insanları tatmin etmemeye başladı. İnsanlar ticaret yaparak kar etmeyi öğrenmişlerdi.
Zamanla herkes tarafından kullanılmaya başlanan mallar, insanlar için ortak değişim aracı oldu. Para yerine geçecek kullanımlar bundan sonra ortaya çıkmaya başladı. Hayvan derileri, deniz kabukları, hayvanlar, buğday ve arpayı değişimlerde kullanmaya başladılar. Bu maddelerin kolay korunamaması, bölünememesi ve taşınmasında ki zorluklar yüzünden bir süre sonra değerlerini kaybettiler. Bundan dolayı yıpranması zor, taşıması kolay ve kolayca bölünebilecek değerli madenleri keşfettiler.
İlk olarak değerli gördükleri taşları kullanmaya başlayan insanlar, daha sonra gümüş, bakır ve demir gibi metalleri para yerine kullandılar. Altın paraların da yapılmasıyla, bölgelerdeki otoritesini arttıran devletler kendi adlarına sikkeler bastılar. Ticarette altın para ve sikke kullanımı bundan sonra yaygınlaştı. Ancak yapılan ticaretlerde sandıklar ve torbalar dolusu altın ile seyahat etmek hem zorlaştı hem de tehlikeli hala gelmeye başladı. Bu durum Çinli Tüccarları deriden para yapmaya teşvik etti. Geyik derisi üzerine özel mühür basılarak yapılan bu deri, ticaret yapmak isteyen kişinin değerleri madenlerini o zamanların bankasına bırakarak karşılığında aldığı bir senete dönüştürüp, bu seneti almak istediği mala karşılık satıcıya verirdi. Satıcıda bankaya giderek alıcının teminat olarak bıraktığı değerli madenleri deri parayı vererek alırdı.
Günümüzdeki Kağıt Paraya Geçiş
Yüzyıllar sonra yine Çin’de, deriden yapılan para yerine kağıttan para yapılmaya başlandı. Kağıdın deriden oldukça hafif olmasından dolayı bu yeni paraya uçan para dendi. Dönemin İmparatoru Kubilay Kaan bu uçan parayı bütün Çin’e yaymak için büyük bir matba kurdu. Bu büyük matbadan sonra kağıt para tüm imparatorluğa yayıldı. Gezgin Marco Polo Çin’i gezdiği sırada insanların kullandığı kağıttan paralardan çok etkilendi ve kitabında bundan bahsetti. Avrupalılar bu kitaptan esinlenerek 13. Yüzyıldan itibaren ülkelerinde Bankerlere emanet ettikleri değerli eşyalarına karşılık Banka notu aldılar. Günümüzde banknot olarak kullanılan bu terimin madeni paralara karşılık bankalardan alınan senet anlamından gelmektedir.
Avrupa’da elle hazırlanan senetler yerine bir çok kez basılan kağıt paraların kullanılması denendi fakat sürekliliği olmadı. 18. Yüzyıldan sonra kağıt paranın sürekli kullanımına başlandı. Osmanlı Devletinde ilk olarak Kaime adıyla kullanılan kağıt para son olarak Evrak-ı Nakdiye olarak basıldı. Osmanlının yıkılması ve Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasından sonra basılan ilk kağıt para 1927 yılında basıldı ancak üzerinde Osmanlıca harfler ve rakamlar bulunuyordu. Harf devriminden sonra 1937 yılında basılan paralar günümüzde kullandığımız alfabemize göre basıldı ve adı Türk Lirası oldu.
Günümüzde de kullandığımız kredi ve banka kartları kağıt paranında yavaş yavaş sonunun geldiğini bizlere gösteriyor. İlk olarak 1946’da Amerika’da yapılan kredi kartları sizin adınıza açılan banka hesabı veya kredi hesabından harcama yapmanıza imkan sağlıyordu. Üzerinde size özel bilgiler ve numaralar bulunan kredi kartları ancak yine size özel şifre girilmesi yoluyla kullanılabiliyordu. Yakın gelecekte artık hiçbir fiziksel meta kullanılamadan harcama yapabileceğimiz sanal paraların nasıl olacağı ise merakla bekleniyor.
